کاهش سرعت چرخش زمین و افزایش زلزله های سنگین

طی ژانویه و فوریه ۲۰۱۸ (بیستم فوریه) ۱۸ زلزله بالاتر از ۶ ریشتر در مناطق مختلف جهان رخ داده است. مجموع زمین لرزه ها و زلزله ها در این فاصله ۱۵۴۲ مورد بوده است. این میزان حاکی از افزایش قابل ملاحظه زلزله های سنگین در سال ۲۰۱۸ است.

دانشمندان معتقدند که تغییر در حرکت وضعی زمین  یعنی سرعت چرخش کره زمین به دور خود منتهی به افزایش وقوع زلزله های ویرانگر در سال جاری، به ویژه در مناطق پر جمعیت گرمسیری – هم جوار خط استوا – خواهد شد.

اگر چه این تغییر بسیار ناچیز – کاهش طول روز  به میزان یک هزارم ثانیه – است، اما همین مقدار اندک باعث رهایی توده های عظیم انرژی زیرزمینی می شود.

رابطه میان چرخش کره زمین و و فعالیت های لرزه ای زیرزمینی موضوع پژوهشی بود که در دسامبر ۲۰۱۷ دو دانشمند آمریکایی – «راجر بیلهم» از دانشگاه کلرادو در بولدر و «ربه کا بندیک» از دانشگاه مونتانا در همایش سالانه «انجمن زمین شناسی آمریکا» با سایر اعضا در میان گذاشتند. پروفسور بیلهم می گوید « رابطه میان چرخش زمین به دور خود و زلزله قطعی و مستقیم است و همه یافته ها نشان می دهد که این رابطه منجر به افزایش زلزله در سال ۲۰۱۸ خواهد شد. «بیلهم» و «بندیک» در تحقیق خود تمام زلزله های بالاتر از ۷ درجه ریشتر از سال ۱۹۰۰ به بعد را مورد بررسی قرار داده اند. « وجود مدارکی که بیش از یک قرن لرزه ها و زلزله ها را ثبت کرده اند، منبع ارزشمندی برای بررسی این رابطه در اختیار ما گذاشت.»

این دو دانشمند پنج دوره را در طول این مدت شناسایی کرده اند که طی آن ها وقوع زلزله های ویرانگر با ریشتر بالا بیشتر از دوره های دیگر بوده اند. در این پنج دوره تعداد زلزله های مهیب بین ۲۵ تا ۳۰ مورد بوده است، حال آن که در سالیان دیگر میانگین زلزله های عمده از حد ۱۵ فراتر نرفته.

آن ها سپس به تحقیق در مورد رابطه لرزه ای زمین و عوامل دیگر در این پنج دوره پرداختند. یافته عمده آن ها این بود که هرگاه چرخش زمین به دور خود اندکی کاهش می یابد، متعاقب آن تعداد زلزله های سنگین بالا می رود. کاهش سرعت چرخش زمین بسیار اندک و گاهی به میزان یک میلی ثانیه است، اما محاسبه دقیق آن به وسیله ساعت اتمی میسر است.

«بیلهم» و «بندیک» دریافتند که در ادواری حدود پنج سال طی یک قرن و نیم گذشته سرعت چرخش زمین به میزان یک هزارم ثانیه کاهش یافته بوده. آنها همچنین دریافتند که بدون استثنا پیامد هر پنج دوره، تعداد زلزله های سنگین افزایش یافته.

پروفسور «بیلهم» می گوید « این نتیجه گیری بسیار روشن است. در واقع «کره زمین» خود از پنج سال قبل به ما هشدار می دهد.»

یافته های این پژوهش در حال حاضر اهمیت ویژه ای دارند زیرا سرعت چرخش زمین به دور خود پنج سال پیش آغاز شد. در طول ۲۰۱۷ شش زلزله عمده در نقاط گوناگون به وقوع پیوست، حال آن که این میزان در سال ۲۰۱۸ به بیش از بیست تخمین زده می شود.

طی کم تر از دو ماه در سال ۲۰۱۸ زلزله های بالاتر از ۶ ریشتر در آمریکا، میانمار، هندوراس، پرو، مکزیک، شیلی، اندونزی، ژاپن، روسیه، گینه نو، نروژ و افغانستان رخ داده اند. در همین دوره تعداد زلزله های ۹/۵ ـ ۵ ریشتر ۲۰۴ مورد در نقاط گوناگون بوده است.

اگرچه دانشمندان حدس می زنند که تغییرات اندک رفتاری در هسته زمین باعث بروز هر دو پدیده، یعنی کوتاه شدن طول روز (کاهش سرعت چرخش) و زلزله های سنگین می شوند، اما دلیل این کنش و واکنش هنوز به طور قطعی اثبات نشده.

دشواری دیگر آن است که مکان بروز این زلزله ها پیامد دوران کاهش طول روز هنوز ممکن نیست. البته پژوهش «بیلهم» و «بندیک»  نتیجه گیری می کند که تغییر طول روز بیشتر در نقاط  گرمسیری استوایی پدیدار می شود. حدود یک میلیارد نفر در مناطق گرمسیری کره زمین زندگی می کنند.